منشاء ماگماهای بازالتی
در پشته‌های گسترش اقیانوسی ذوب بخشی پریدوتیت گوشته زیرین برای تشکیل بازالتهای تحولی و تولئیتی با بالا آمدن مواد گوشته‌ای، کاهش فشار و بازشدگی بیشتر پوسته اقیانوسی همراه می‌باشد. احتمالا تحت شرایط خشک و کاهش فشار در حرارت بالا، پریدوتیت شروع به ذوب می‌کند. الیوین‌بازالت تولئیتی احتمالا در فشار بالاتر و درصد ذوب کم نسبت به کوارتزتولئیت تشکیل می‌شود. آلکالی‌بازالتها در فشارهای بالاتر بوجود می‌آیند.
در کل تنوع بازالتها احتمالا حالت تنوع فشار یا عمق‌های متفاوت ذوب می‌باشد. در مرحله بعد گسترش سیستم ریفت اصلی، ماگماهای بازالتی مشابه در طول شکستگیهای پوسته بالا آمده و به فرم دسته دایکهای دیابازی تقریبا به موازات لبه گسترش جهت‌یابی می‌کنند. حجمهای بزرگی از ماگماهای بازالتی در حال انجماد که قبلا به سطح رسیده‌اند، نفوذیهای لایه‌ای شده‌ی گابروئی تشکیل خواهند داد (Hyndman, 1985).
ترکیب بازالتهای حوضه‌های اقیانوسی در حالت کلی (شامل پشته‌ها و حوضه‌های اقیانوسی، فلاتهای اقیانوسی، جزایر درون صفحات اقیانوسی، قوسهای آتشفشانی در حاشیه اقیانوسها و دریاهای حاشیه‌ای) به تاریخچه تشکیل آنها وابسته است. یعنی به ویژگیهای منبع آنها (گوشته تهی شده، غنی شده، متاسوماتیزه شده) میزان و نحوه ذوب بخشی، شرایط جدایش ماگما از محل منبع و واکنش آن با سنگهای گوشته فوقانی، مسیر تکاملی که در حین عبور از پوسته اقیانوسی یا قاره‌ای متحمل می‌شود و ذخیره احتمالی آن در مخازن ماگمایی (تبلور جزء به جزء همراه یا بدون آغشتگی با پوسته بدون اختلاط ماگمایی) و سرانجام به تغییرات شیمیایی بعد از جایگزینی مثلا به دگرسانی آن در دمای کم بوسیله آب دریا یا دمای زیاد بر اثر سیالات هیدروترمال در ارتباط است. بازالتها ممکن است اولیه نباشند. بلکه از تفریق یا آلایش یک ماگمای پیکریتی حاصل شوند. با توجه به اینکه تفریق در فشار بالا، متوسط یا کم صورت می‌گیرد، مایع باقیمانده به ترتیب بازالت مافیک غنی از پتاسیم، نفلینیت و بازالت غنی از آلومینیوم (کالک‌آلکالن) یا بازالت آلکالن الیوین‌دار و یا تولئیت کوارتزدار خواهد بود یا در موارد دیگر جداشدن کانیهای فرومنیزین باعث می‌شود که بازالت از پلاژیوکلاز غنی شود و به صورت یک بازالت غنی از آلومین و آهن درآید. آلایش ماگما توسط پوسته اقیانوسی بسیار محتمل است اما یکنواختی و یک‌شکلی بازالتها در یک محل، آلایش ماگما را توسط پوسته اقیانوسی مردود می‌سازد. در مقابل سنگهای پلوتونیک به مراتب بیشتر از سنگهای ولکانیک آلایش می‌یابند و این آلایش از روی تنوع سنگها در یک محل استنباط می‌شود، در مناطق فرورانش مهمترین عامل آلایش، پوسته اقیانوسی می‌باشد (معین‌وزیری و احمدی، 1377).
